گزارش نشست رهیافت های اقتصاد نهادی برای اقتصاد اسلامی

این نشست با حضور تعدادی از اساتید و دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه پیام نور مشهد در پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی برگزار شد. در این جلسه، آقای محمد جواد اقدس طینت دانشجوی دکترای اقتصاد اسلامی، این نشست را به عنوان پیش زمینه کارگاه مهارت خوانش متون اقتصاد نهادی و بررسی دستگاه تحلیلی آن دانست. وی ابتدا از حاضرین، تعریف نهاد را خواستار شد و آنها نهاد را قواعد رسمی و غیر رسمی، پدیده های ذهنی یا عینی تسهیل کننده یا سخت گیرکننده مبادلات، مناسبات اجتماعی و ... دانستند. سپس به بررسی نظرات درباره وجود علم اقتصاد اسلامی یا عدم وجود علم اقتصاد اسلامی پرداخت. وی گفت پذیرش علم اقتصاد اسلامی منوط به اینست که علم اقتصاد را یک علم پوزیتیویستی نبینیم. اگر اقتصاد را اثباتی و تجربی نبینیم باید ببینیم حد آنها کجاست؟ به نظر وی علم اقتصاد تمام اثباتی نیست و بخشی از آن علمی خطابیست برای متقاعد کردن. باید به لحاظ روش شناسی از معیارهای ترکیبی استفاده کرد. اگر مباحث روش شناسی را کنار هم بگذاریم باید عقلانیت انتقادی را مورد توجه قرارداد. اقتصاد علمی تماما تجربی نیست و ذهنیت نیز بر روی آن تأثیر دارد. نکته دوم اینکه روش اسلام برای زیستن، تماما اموری ثابت نباشد و جای بحث و قابل تحلیل باشد و بتوان روی آن بحث کرد. اجتهاد را می توان در این کانتکس دید. اجتهاد دقیقا به این معنی است که مجتهد باید تشخیص دهد چه چیزی ثابت است و چه چیزی متغیر؟  آنچیزی را علمی می توانیم بگوییم که آماده باشد برای نقد کردن و زیرسؤال رفتن.هر چیزی که آمادگی نقد کردن باشد علمیست.در ادامه مباحث، درباره خاستگاه سیاسی و اقتصاد نهادی اقتصاد اسلامی و اشتراک ادبیات آن با آموزه های دینی، استفاده از نهاد و رویکرد اقتصاد نهادی در اقتصاد اسلامی صحبت کرد.

وی سرفصل کارگاه آتی خود را به شرح ذیل معرفی کرد:

خلاصه ای از برنامه کارگاه:

جلسه1: مقدمه، بحث گروهی در خصوص موضوع و برجسته کردن سوالات و چالش های موضوع(برداشت های اشتباه در خصوص نهادگرایی)

جلسه2: عقلانیت محدود، تصمیم گیری نهادی و تحلیل اقتصاد رفتاری از مفهوم نهاد

جلسه3: رمز ثروت ملل، اهمیت مبادلات در این خصوص و کارکرد نهادها در کاهش هزینه های مبادله

جلسه4: سطوح تصمیم گیری و تحلیل اقتصادی1 (کلیات دستگاه تحلیلی نهادگرایی)

جلسه5: سطوح تصمیم گیری و تحلیل اقتصادی2 (قواعد غیر رسمی و قواعد رسمی)

جلسه6: سطوح تصمیم گیری و تحلیل اقتصادی 3 (سازمان و تعهدات)

جلسه7: جمع بندی اولیه

جلسه8: فرصت ها و چالش های استفاده از ادبیات نهادگرایی در اقتصاد اسلامی + جمع بندی نهایی